Đau thần kinh tọa: Nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán

Đau thần kinh tọa là một tình trạng đau phổ biến xảy ra khi có sự chèn ép, kích thích hoặc tổn thương đến dây thần kinh tọa (dây thần kinh hông). Cơn đau có thể bắt đầu từ lưng dưới và lan ra các phần còn lại của cơ thể, từ hông, mông, đến chân, gây ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động và sinh hoạt hàng ngày. Việc phát hiện và điều trị kịp thời sẽ giúp giảm thiểu đau đớn, ngăn ngừa biến chứng và phục hồi chức năng tốt hơn.

Đau thần kinh tọa là gì?

Đau thần kinh tọa (hay còn gọi là đau dây thần kinh tọa) là cơn đau do sự kích thích hoặc tổn thương dây thần kinh hông to (dây thần kinh tọa). Đây là dây thần kinh dài nhất trong cơ thể, có vai trò rất quan trọng trong việc điều khiển và cảm nhận từ các vùng dưới lưng xuống đến bàn chân.

Cấu trúc dây thần kinh tọa bao gồm 5 rễ thần kinh:

1. Hai rễ từ vùng lưng dưới gọi là cột sống thắt lưng.
2. Ba rễ từ phần cuối cột sống gọi là xương cùng.

Những rễ thần kinh này kết hợp lại tạo thành dây thần kinh tọa chạy từ lưng dưới qua hông, mông và tiếp tục xuống chân. Vì vậy, bất kỳ tổn thương hoặc viêm nào dọc theo con đường này đều có thể gây ra đau thần kinh tọa.

Nguyên nhân đau thần kinh tọa

Đau thần kinh tọa có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Các nguyên nhân chính bao gồm:

Thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm là nguyên nhân phổ biến nhất gây đau thần kinh tọa. Các đĩa đệm giữa các đốt sống trong cột sống có chức năng giảm chấn và bảo vệ các đốt sống. Tuy nhiên, khi một đĩa đệm bị thoát vị, phần nhân gel bên trong đĩa đệm có thể chảy ra và chèn ép lên dây thần kinh tọa, gây ra cơn đau. Những người bị thoát vị đĩa đệm thường có cơn đau kéo dài, ảnh hưởng đến khả năng di chuyển và sinh hoạt.

Thoái hóa đĩa đệm

Quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể có thể làm các đĩa đệm trong cột sống bị mòn và giảm độ dày. Khi đĩa đệm bị thoái hóa, các khe hẹp giữa các đốt sống có thể làm tăng áp lực lên dây thần kinh tọa, gây đau đớn. Tình trạng này thường xuất hiện ở người lớn tuổi và có thể tiến triển nặng nếu không được điều trị kịp thời.

Trượt đốt sống

Trượt đốt sống là tình trạng một đốt sống bị trượt ra khỏi vị trí bình thường của nó, dẫn đến chèn ép lên các dây thần kinh ở vùng lưng dưới. Điều này có thể làm cho dây thần kinh tọa bị tác động, gây ra cơn đau dữ dội từ lưng xuống chân.

Thoái hóa khớp

Gai xương có thể phát triển ở các khớp xương, đặc biệt là ở những vùng bị thoái hóa như cột sống thắt lưng. Khi gai xương phát triển quá mức, chúng có thể gây áp lực lên dây thần kinh tọa, dẫn đến đau thần kinh tọa.

Chấn thương

Chấn thương vùng lưng dưới hoặc cột sống thắt lưng có thể gây ra sự tổn thương trực tiếp đến các dây thần kinh tọa. Những tai nạn giao thông, ngã hoặc các sự cố trong sinh hoạt có thể gây chèn ép dây thần kinh và dẫn đến đau.

Hội chứng cơ hình lê

Hội chứng này xảy ra khi cơ hình lê trong mông bị căng hoặc co thắt, gây áp lực lên dây thần kinh tọa, khiến người bệnh cảm thấy đau dọc theo đường đi của thần kinh này. Đây là một nguyên nhân khá phổ biến nhưng thường bị bỏ qua, đặc biệt là trong các trường hợp đau mông.

Hội chứng chùm đuôi ngựa

Hội chứng chùm đuôi ngựa xảy ra khi có sự tổn thương ở phần cuối của tủy sống, làm ảnh hưởng đến các rễ thần kinh ở khu vực này. Tình trạng này rất nghiêm trọng và có thể gây mất cảm giác, yếu cơ và mất kiểm soát ruột hoặc bàng quang. Hội chứng này cần được điều trị y tế ngay lập tức.

Các yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh đau thần kinh tọa bao gồm:

• Chấn thương: Những người có tiền sử bị chấn thương lưng dưới hoặc cột sống dễ bị đau thần kinh tọa hơn.
• Lão hóa: Khi cơ thể lão hóa, các mô đĩa đệm và xương sẽ bị mài mòn, dẫn đến nguy cơ tổn thương thần kinh tăng lên.
• Thừa cân: Cân nặng dư thừa tạo áp lực lên cột sống và các cơ lưng, gây căng thẳng lên dây thần kinh tọa.
• Thường xuyên nâng vật nặng: Người làm công việc yêu cầu nâng vật nặng sẽ dễ bị căng cơ và tổn thương dây thần kinh.
• Tư thế xấu khi tập thể dục: Sai tư thế trong các bài tập thể dục, đặc biệt là các bài tập nâng tạ, có thể làm tổn thương thần kinh tọa.
• Tiểu đường: Bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ tổn thương thần kinh, bao gồm dây thần kinh tọa.

Triệu chứng đau thần kinh tọa

Triệu chứng của đau thần kinh tọa có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể và mức độ tổn thương của dây thần kinh. Những triệu chứng này thường ảnh hưởng đến khu vực lưng dưới và dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa, từ hông xuống chân. Dưới đây là một số triệu chứng chi tiết mà người bệnh thường gặp phải:

Đau nhói, rát ở vùng lưng dưới và lan xuống chân

Cơn đau thần kinh tọa thường bắt đầu từ vùng lưng dưới và lan dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa xuống hông, mông, đùi và có thể kéo dài đến chân. Cảm giác đau có thể là đau nhói, rát, hoặc cảm giác như bị điện giật, đặc biệt khi người bệnh thực hiện những động tác như cúi người, xoay người, hoặc thay đổi tư thế đột ngột. Đau có thể nặng hơn khi người bệnh đi bộ hoặc đứng lâu.

Đau tăng khi ngồi hoặc đứng lâu

Cơn đau thần kinh tọa có thể trầm trọng hơn khi người bệnh ngồi hoặc đứng trong một thời gian dài. Khi ngồi, sự chèn ép lên đĩa đệm và các dây thần kinh sẽ tăng lên, khiến cho cơn đau càng trở nên dữ dội hơn. Đứng lâu cũng tạo áp lực lên cột sống và thần kinh tọa, dẫn đến cảm giác đau âm ỉ hoặc nhói tại vùng lưng dưới và hông.

Cảm giác tê, ngứa ran ở chân

Một trong những triệu chứng điển hình của đau thần kinh tọa là cảm giác tê hoặc ngứa ran dọc theo chân. Tình trạng này xảy ra khi dây thần kinh tọa bị chèn ép hoặc tổn thương, làm giảm khả năng truyền tải tín hiệu cảm giác từ chân lên não. Người bệnh có thể cảm thấy như chân mình bị “tê liệt” hoặc có cảm giác kim châm, đặc biệt ở các vùng như bắp chân, đùi, hoặc bàn chân.

Yếu cơ hoặc khó di chuyển chân

Khi thần kinh tọa bị tổn thương nặng, các cơ ở chân có thể bị yếu đi. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc di chuyển hoặc giữ thăng bằng khi đi lại. Người bệnh có thể cảm thấy chân mình “nặng nề”, khó nâng lên khi đi hoặc có cảm giác như không kiểm soát được các động tác của chân. Trong một số trường hợp, yếu cơ có thể ảnh hưởng đến khả năng đi lại hoặc thực hiện các công việc hàng ngày.

Cơn đau thường tồi tệ hơn khi cúi người hoặc thực hiện các động tác bất ngờ như ho hoặc hắt hơi

Cơn đau thần kinh tọa thường trở nên nghiêm trọng hơn khi người bệnh cúi người hoặc thực hiện các động tác đột ngột như ho, hắt hơi, hoặc thay đổi tư thế nhanh. Điều này xảy ra vì khi cúi người hoặc thay đổi tư thế, áp lực lên các đĩa đệm và thần kinh tăng lên, khiến các cơn đau lan rộng từ lưng dưới xuống chân. Các động tác này làm tăng sự kích thích hoặc chèn ép lên dây thần kinh, dẫn đến cảm giác đau nhói hoặc rát khó chịu.

Các triệu chứng khác có thể gặp phải:

Khó kiểm soát bàng quang hoặc ruột: Trong các trường hợp nghiêm trọng, đau thần kinh tọa có thể gây ra các vấn đề về kiểm soát bàng quang hoặc ruột, ví dụ như tiểu không tự chủ hoặc khó khăn trong việc đi vệ sinh. Đây là dấu hiệu của hội chứng chùm đuôi ngựa và cần được xử lý y tế ngay lập tức.

Đau tăng dần theo thời gian: Đối với một số người, cơn đau có thể bắt đầu nhẹ và tiến triển nặng dần theo thời gian. Ban đầu, cơn đau có thể chỉ xảy ra vào một số thời điểm trong ngày, nhưng sau đó có thể trở thành cơn đau kéo dài hoặc thường xuyên.

Việc nhận diện và điều trị kịp thời các triệu chứng của đau thần kinh tọa sẽ giúp giảm thiểu đau đớn và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn gặp phải các triệu chứng nghiêm trọng như đau dữ dội kéo dài hơn vài giờ, mất kiểm soát ruột hoặc bàng quang, hoặc nếu bạn bị tê hoặc yếu cơ ở chân, bạn cần đến bác sĩ ngay lập tức để tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Phương pháp chẩn đoán đau thần kinh tọa

Để chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây đau thần kinh tọa, bác sĩ sẽ thảo luận về tiền sử bệnh của bạn và thực hiện các bài kiểm tra sau:

• Kiểm tra sức mạnh cơ bắp chân thông qua động tác đi bằng mũi chân và gót chân.
• Kiểm tra sự phản ứng của cơ thể bằng cách nâng chân lên để xác định vị trí gây đau.
• Các bài kiểm tra hình ảnh như X-quang cột sống hoặc MRI có thể được yêu cầu để phát hiện thoát vị đĩa đệm, gai xương hoặc các khối u trong ống sống.

Với các bước chẩn đoán và điều trị đúng đắn, đau thần kinh tọa có thể được kiểm soát và điều trị hiệu quả.

Gel Uống Bổ Khớp Ligpro

Là bài thuốc được nghiên cứu và ứng dụng trên 20 năm của Tiến Sỹ Dược Nguyễn Văn Quý – Trường đại học dược Hà Nội.

Gel Bổ Khớp LIGPRO là sự kết hợp của các hoạt chất sinh học của y học hiện đại như: Glucosamin sulfat, Collagen tuyp II, Acid Hyaluroic, Bromelain… Và bài thuốc cổ phương của y học cổ truyền: Tang ký sinh, Quế Chi, Tần Giao, Tế tân, Phòng phong, Ngưu tất, Đỗ trọng, Khương hoạt, Cốt toái bổ, Độc hoạt, Sinh địa, Đương quy, Bạch thượt, Xuyên Khung. Ngoài ra còn có Calcium Gluconat giúp cho xương chắc khỏe.

Với công dụng:

• Gel bổ khớp LIGPRO giúp bổ sung dinh dưỡng tăng tuổi thọ xương khớp, hỗ trợ làm trơn ổ khớp, giúp khớp vận động linh hoạt.
• Hỗ trợ tăng khả năng phục hồi khớp, giúp giảm nguy cơ thoái hóa khớp.

Chỉ cần xé gói và uống nhanh chóng, tiện lợi nhưng sẽ bảo vệ cơ thể khỏi những bệnh gây ảnh hưởng đời sống.

Ưu đãi cuối năm:Mua 5 gói Gel Uống Bổ Khớp Ligpro tặng ngay 1 gói kèm theo.